We zien de volgende risico’s en onzekerheden.
Incidentele middelen
Rijksuitkeringen worden steeds meer op incidentele basis verstrekt, met name in de vorm van specifieke uitkeringen (SPUKs). Besteding is daarmee lastig, omdat we als gemeente verplicht zijn structurele lasten te dekken met structurele baten. En lasten zijn in principe allemaal structureel, tenzij het tegendeel bewezen wordt.
Daarnaast worden deze specifieke uitkeringen vaak na het opstellen van de gemeentebegroting of na de bijstelling van de begroting in het najaar verstrekt. Als de middelen wel worden uitgegeven liggen de lasten hoger dan begroot.
Het risico bestaat dat met de toename van de incidentele uitkeringen de voorspellende waarde van de begroting afneemt.
Oekraïne
Op dit moment hebben we nog steeds te maken met de gevolgen van de oorlog in Oekraïne en de opvang van vluchtelingen, het is te verwachten dat de opvang van vluchtelingen ook in 2024 doorloopt, maar dan onderdeel wordt van de reguliere opvang van statushouders. We gaan er in deze kadernota vanuit dat de opvangkosten voor de gemeentelijke opvang in 2023 en verder ook door het Rijk vergoed worden.
Bezuinigingen jeugdzorg
Aanvankelijk moesten gemeenten dit jaar 374 miljoen euro bezuinigen op de jeugdzorg, oplopend naar 463 miljoen euro in 2024 en 570 miljoen euro in 2025. Nu is afgesproken dat er in 2023, 2024 en 2025 elk jaar 374 miljoen euro wordt bezuinigd, dat staat in het principeakkoord tussen VWS en VNG.
De bezuiniging werd door het Rijk gezocht in verkorting van de behandelduur en een eigen bijdrage voor ouders. Het risico was en is groot, dat deze maatregelen niet het gewenste effect hebben of niet uitvoerbaar zijn, waardoor de bezuiniging via een omweg toch weer bij de gemeenten terecht komt.
Nu de bezuiniging de eerste jaren niet oploopt, neemt het risico voor gemeenten enigszins af.
Inhoudelijke verbeteringen in de jeugdzorg kunnen nu eindelijk beginnen via de zogeheten hervormingsagenda.
Loon- en prijscompensatie
De inflatie lag vorig jaar op een ongekend hoog niveau, ook in 2023 stijgen de prijzen nog en hebben we te maken met fors gestegen loonkosten.
De eerste berichten vanuit het Rijk over de compensatie stemmen niet vrolijk. Zoals het er nu naar uitziet liggen de structurele extra lasten hoger dan de compensatie via de algemene uitkering.
Dit betekent dat we een extra risico lopen om de begroting structureel sluitend te krijgen vanaf 2027.
Ook wordt er in 2023 ingezet op een herwaardering van het functiegebouw, hiervoor is structureel € 150.000 begroot. Gezien de loonontwikkelingen en de compensatie van het Rijk lopen we hier ook risico, dat de herwaardering duurder uitvalt.
Omgevingswet
De Omgevingswet gaat in op 1 januari 2024. De provincie heeft in de begrotingscirculaire 2024 opgenomen, dat gemeentes in de begroting 2024 goed en betrouwbaar opnemen wat de opbrengsten van leges zijn door de aantallen vergunningen op te nemen en de leges per vergunning.
Het uitgangspunt is, dat de Omgevingswet zonder financiële gevolgen kan worden ingevoerd in een periode van 10 jaar. In interbestuurlijk verband is afgesproken dat bij financiële knelpunten naar oplossingen wordt gezocht. De invoering van de Omgevingswet en de Wet private kwaliteitsborging (Wkb) leidt voor Scherpenzeel naar verwachting tot structureel lagere legesopbrengsten.